دکوراتیو منزل با صنایع دستی منحصر به فرد

محصولات دست باف قومیتی برای دکورهای منحصر به فرد خانه

 زمان : 19/2/14 17:15 مطالعه : 1,258 بار

مترجم : گروه معماری مشاور

منسوجات ترمه، پارچه چادرشب، سبد بافی، تخت بافته جاجیم، ایکات ایرانی، قالیچه گبه و غیره، این دستباف های قومیتی که تا به حال نامشان را نشنیده اید، می توانند دکوراسیون منزل را به هر سبکی منحصربفرد کنند.

شروع نساجی بافی در ایران به دوران باستان باز می گردد. تمبرهای کشف شده در لرستان که نقوشی بر روی آنها نقش بسته است، حکایت از وجود هنر نساجی از دوران باستان دارد. امروزه انواع منسوجات دستباف قومیتی در ایران وجود دارد که ریشه در تاریخ آن دارد.

مهمترین انواع منسوجات دستباف در ایران عبارتند از:

نساجی ترمه

ترمه یکی از صنایع دستی باستانی ایران است که قدمت آن به دوره هخامنشی یعنی حدود 2500 سال پیش بازمی‌گردد و در قرن 16 میلادی در دوره صفویه به اوج خود رسیده است. ترمه در اصل با دست ساخته می شد.

بافندگان برای خلق این اثر هنری از نخ های ابریشمی و پشمی استفاده کردند. در آن زمان از رنگ های طبیعی استفاده می شد که از سایه های مختلف قرمز و سبز تا مشکی و نارنجی را شامل می شد. فرآیند بافت زمان‌بر و حساس بود و روزانه فقط 25 تا 30 سانتی‌متر منسوجات تولید می‌شد. گاهی اوقات حتی تارهای طلا و نقره نیز در بافت گنجانده می شود. ترمه به عنوان رومیزی، کوسن، ملحفه و روتختی استفاده می شود.

نساجی عشایر چادرشب

چادرشب منسوجات رنگارنگی است که از نخ پنبه یا ابریشم تهیه می شود و در مناطقی از ایران مانند یزد، شمال (خراسان شمالی، گیلان، مازندران) و جنوب (هرمزگان) بافته می شود. مردم این مناطق از چادرشب برای پیچیدن رختخواب خود استفاده می کنند. در استان گیلان برخی از زنان از چادرشب به عنوان تکه ای از لباس قومی خود استفاده می کنند. دور کمرشان می پیچند. زنان چادرشب را در خانه‌های خود با دستگاه‌های بافندگی سنتی که توسط نجاران محلی می‌بافند، می‌بافند. بافندگان برای ساخت چادرشب از طرح های از پیش طراحی شده پیروی نمی کنند. طرح های آنها ذهنی و سنتی است. در این منسوجات از نخ های رنگی زنده و زنده استفاده شده است. منسوجات چادرشب یک منسوجات رنگارنگ پر جنب و جوش با نقوش انتزاعی از گیاهان، اشکال هندسی و حیوانات است.

منسوجات ایرانی ایکات

در ایران دارایی نامیده می شود و به هویت شهری ایرانی به نام یزد چسبیده است. ایکات ایرانی توسط دستگاه های بافندگی سنتی بافته می شود. ایکات در قدیم با الیاف کتان و رنگ طبیعی درست می شد. بسیاری از محصولات مختلف با منسوجات ایکات مانند روتختی، ملحفه، رومیزی، روتختی و دیگر وسایل دکوری خانه ساخته می شد. به عنوان جهیزیه به عروس می دادند. ایکات منحصر به فرد و متفاوت از سایر منسوجات است.

در برخی از منسوجات مانند ترمه فرآیند طراحی همزمان با بافت است. در برخی دیگر مانند منسوجات چاپ دستی، فرآیند طراحی پس از پایان بافت انجام می‌شود، اما طراحی ایکات قبل از شروع بافت انجام می‌شود و همین امر آن را در میان سایر منسوجات دستباف ایرانی منحصر به فرد می‌کند. منسوجات ایکات چهار رنگ اصلی دارد. رنگ سفید نشان دهنده صداقت، قرمز نشان دهنده خورشید درخشان در آسمان، سبز نشان دهنده درختان بلند شلاق و قهوه ای نشان دهنده خاک است. همه این صفات را می توان در شهر یزد، مرکز اصلی بافتنی ایکات در ایران یافت. ایکات ایرانی از سه رنگ اصلی زرد، قرمز و سبز ساخته شده است. این همان رنگ هایی است که در شیشه های رنگی خانه های قدیمی ایرانی استفاده می شود. 

قالیچه های تخت بافته جاجیم

نوعی از بافت ایرانی که در ایران می‌بینید جاجیم است. جاجیم حصیری مسطح دو رو است که گره ندارد. بنابراین نرم تر و نازک تر از فرش هستند. جاجیم پتوی گرم است زیرا پشمی است. جاجیم بافی در اکثر مناطق روستایی ایران رایج است. وجه تمایز جاجیم نواحی مختلف، ترکیب رنگ و ظرافت نخ آن و نوع نقوش روی آن است.

جاجیم این روزها به ندرت به عنوان کف پوش استفاده می شود و صرفا جنبه تزئینی دارد. نقوش جاجیم بیشتر به صورت انتزاعی و مانند طرح های قدیم است. از آنجایی که مردم روستاهای ایران در طبیعت زندگی می کنند، همواره تخیلاتی از عناصر طبیعت در ذهن دارند. اگر الگوی درختی را دیدید در واقع درخت نیست. نوعی انتزاع درخت است. آنها معمولا باورهای خود را با تصاویر ذهنی خود مخلوط می کنند. مثلاً اگر درختی 7 طبقه می بینید، متاثر از این باور است که زمین و آسمان دارای هفت طبقه هستند.

فرش زیلو

 زیلو یکی از قدیمی ترین محصولات دست ساز ایرانی است. از آن به عنوان فرشی ارزان استفاده می شد و با نخ های پنبه ای بافته می شد که آن را در زمستان گرم و در تابستان خنک می کرد. امروزه این فرش بیش از کاربرد گذشته دارای ارزش تاریخی و هنری است. خاستگاه هنر زیلو بافی شهر میبد در نزدیکی شهر یزد در ایران است.

زیلو نوعی کفپوش فرش است که با نخ بافته می شود و شباهت زیادی به حصیر دارد. در واقع زیلو بافی هنر توسعه یافته حصیربافی است. مواد اولیه مورد استفاده برای بافت زیلو نخ های پنبه ای رنگ نشده و نخ های پنبه ای رنگ شده است. تعداد رنگ ها در این نوع فرش دو رنگ بیشتر نیست. رنگ ها از گیاهان و سبزیجات به دست می آیند.

زیلوها از نظر کاربرد و رنگ به سه دسته تقسیم می شوند:

• زیلو آبی و سفید در مساجد و اماکن متبرکه استفاده می شود
• زیلو آبی و قرمز در منازل استفاده می شود و نسبت به سایر زیلوها ارزان است.
• زیلو سبز و قرمز که گران و باکیفیت است.

زیلو بیشتر در مناطق کویری ایران بافته می شود. اگرچه زیلو شبیه یک فرش نخی ساده به نظر می رسد، اما تکنیک تولید آن به ما نشان می دهد که فرهنگ غنی پشت آن نهفته است.

قالیچه گبه

گبه نوعی قالی ایرانی است که تکنیک بافت آن مانند قالی است و بر روی بافندگی تخت بافته می شود. تفاوت اصلی قاب با قالی در اندازه و ارتفاع پرز آنهاست. گبه از رنگ های طبیعی و پشم دستی ساخته می شود. گبه توسط زنان عشایر استان های مختلف ایران بافته می شود و طرح آن بیشتر از فرش مینیمالیستی است. گبه بافی در استان های فارس، خراسان و بوشهر ایران بیش از سایر مناطق ایران رایج است. گبه معمولا ضخیم تر از فرش است. برای بافتن گبه نیازی به طرح از پیش طراحی شده نیست. طرح های گبه در ذهن بافنده ایجاد می شود که احساسات و افکار او را در لحظه بافتن منعکس می کند. مثلاً اگر بافنده روز خوبی داشت در گبه خود از رنگ سفید استفاده می کرد و اگر روز بدی داشت از رنگ سیاه استفاده می کرد. رنگ در گبه مهمتر از طرح آن است.

عشایر ایرانی از گبه به عنوان فرش کف برای گرم نگه داشتن آنها استفاده می کردند. امروزه گبه به دلیل طرح های مینیمال و انتزاعی به عنوان فرش تزئینی در خانه های مدرن مورد استفاده قرار می گیرد.

سبد بافی

بافندگی همچنان یکی از صنایع مهم در ایران است. هزاران سال است که بافندگان از شاخ و برگ فراوان این سرزمین برای تولید محصولات مفید و گاه منحصر به فرد استفاده کرده اند که هم زیبا و هم کاربردی است.

هنر سبد بافی در برخی مناطق ایران با نی های باریک به نام مروار انجام می شود. سبدبافان ترجیح می دهند از نی های تازه برداشت شده برای محصولی با کیفیت بهتر استفاده کنند. مرحله اول سبد بافی این است که تمام نی های محلی جمع آوری شده را دسته بندی کرده و بر حسب اندازه و طول به گروه بندی می کنند. هر یک از این دسته از نی ها برای بافتن نوع خاصی از سبد استفاده می شود. پس از آن، نی ها در آب جوش می روند و در آنجا فشرده می شوند و به مدت 24 ساعت نگهداری می شوند. این فرآیند برای نرم شدن آنها انجام می شود تا راحت تر پوست آنها را کنده شود. بعد از پوست کندن نی ها آماده بافت هستند. پس از بافته شدن سبدها، آنها را زیر آفتاب قرار می دهند تا خشک شوند.

هر سبد برای هدف خاصی از سبدهایی طراحی شده است که در جشن ها و مراسمی مانند عروسی ها برای قرار دادن میوه یا آجیل در آنها و پذیرایی از مهمانان در لانه پرندگان استفاده می شود.

یکی از انواع سبدبافی که در سرتاسر اصفهان به ویژه در شهر مجاور نجف آباد دیده می شود، ارغوان بافی یا ارغوان بافی است. ارغوان در فارسی نام درخت یهودا است و ماده زمختی که برای سبد بافی به کار می رود، شاخه های باریک این درخت است که به قدری سخت است که آب و هوای خشک آن منطقه از ایران را تحمل کند. ایرانیان این سبدها را برای شستن گیاهان دارویی، کاشت گل و یا قرار دادن ظروف شسته در آن می خرند. برخی از روستاییان ایرانی از آنها برای گذاشتن نان استفاده می کنند و به آنها سبد نان می گویند.

طراحی خود را به ما بسپارید